Yunus Emre Ne Naman Yaşamış?
İki Yunus Emre'den bahsedilir. Bizim meşhur Yunus Emre'nin ise 13. yy'da Mevlana döneminde yaşadığı hep yazıldı çizildi. Elimdeki 1626 tarihli yazmada ise durum böyle değil maalesef. Yıldırım Bayezid dönemi ulemaları arasında Tapduk Emre ile beraber zikredilmiş bizim Yunus. Şöyle yazıyor;
"TAPDUK EMRE sahib-i uzlet azizdir ve sahib-i irşad ve ehl-i keramettir. Sakarya Suyu kurbunda bir köyle olurdu (olurmak: oturmak). YUNUS EMRE, Tapduk Emre musahibidir (arkadaşıdır). İlm-i tevhidde makam-ı âliyeye erişmiştir."
Tevarih-i Âli Osman / Abdülgani Efendi
Şemseddin Sami'nin Kamusu'l-A'lâm eserinde Yunus Emre'nin hicri 843'te yani 1439'da vefat ettiği yazılıdır.
Lugat-ı Tarihiye ve Coğrafiye'nin müellifi olan Yağlıkcızade Ahmet Rıfat da Şemseddin Sami ile aynı görüştedir.
Aşıkpaşazade'nin Tevarih-i Al-i Osman eserinde ise Yunus Emre'nin Sultan Orhan zamanında yaşadığı ve müstensihin notunda hicri 743'te vefat ettiği yazılmıştır. Yani 1343 tarihinde. Yukarıdaki iki eserde 843 olan tarih burada 743 olarak kaydedilmiştir. Günümüzde yaygın bilgilerinde ise miladi vefatı 1321 olarak yazılıdır. Ayrıca Yunus Emre'nin müridi olduğunu yazan Aşıkpaşazade, Taptuk Emre'nin Hacı Bektaş-ı Veli'ye, 'taptuk sultanım' demesinden sonra bu adı aldığı ve taptuğun biat etme manasına geldiğini de yazmıştır.
1944 tarihinde Yurt ve Kültür Dergisinde H. Duru, Yunus Emre'nin kabir taşının Arapça ve siyakat hattıyla hicri 790 (miladi 1388)'de vefat ettiğine dair bilgi olduğunu aktarmaktadır.
H. Duru: Büyük Şair Yunus Emreye Ait Soruların Cevabı, Yurt ve Kültür, Sayı 76-77, Ağustos-Eylül 1944, s. 16-18.
Ayrıca Karaman'da bulunan bir Yunus Emrem var ki bu zat şair olan Yunus Emre ile karıştırıldığı görülmektedir. Biri Yunus Emre, diğeri Yunus Emrem. Karaman Larende'de bulunan Yunus Emrem'e ait devlet arşivlerinde onlarca kayıt var ki hepsinde de Yunus Emrem (یونس امرم) olarak geçmektedir.
Mesela siyakat hatlı bu vesikada;
"Ber-mûceb-i defter-i hazîne
Vakf-ı zâviye-i Yunus Emrem der-nefs-i Larende" ifadesini görmekteyiz.
Yunus Emre'nin bazı şiirlerinde "Yunus Emre'm" ifadesini kullanması da karışıklığı çoğaltmış kanaatindeyim.
Taşköprî-zâde İsâmeddin Ahmed b. Mustafa eş-Şakâ'iku'n-Nu'mânîye fî Ulemâ'i'd-Devleti'l-Osmaniyye isimli Arapça eserinde Yunus Emre'nin Yıldırım Bayezid döneminde yaşadığını yazmıştır.
eş-Şakâ'iku'n-Nu'mânîye fî Ulemâ'i'd-Devleti'l-Osmaniyye (Arapça)
eş-Şakâ'iku'n-Nu'mânîye fî Ulemâ'i'd-Devleti'l-Osmaniyye (Osmanlıca Tercümesi)
Başka Mehmed Fuad Köprülü 'İlk Mutasavvıflar' adlı eserinde olmak üzere bazı kişiler de, Yunus Emre'nin;
"Tarih dahi yediyüz yedi idi
Yunus canı bu yolda kodu idi"
Beytinden yola çıkarak 707'de vefat ettiğini iddia ederler. Bazıları da bu tarihin Yunus'un Taptuk Emre ile bu tarihte tanıştığına işaret olduğunu idda ederler.
Yunus Emre'nin hayatı arşive dayanarak yeniden yazılması gerekiyor sanırım.
Zafer Şık
Kaynak: Tevarih-i Âli Osman / Abdülgani Efendi. Millet Kütüphanesi'nde bulunmaktadır.
Yer Numarası: 06 Mil Yz A 3035/2
"TAPDUK EMRE sahib-i uzlet azizdir ve sahib-i irşad ve ehl-i keramettir. Sakarya Suyu kurbunda bir köyle olurdu (olurmak: oturmak). YUNUS EMRE, Tapduk Emre musahibidir (arkadaşıdır). İlm-i tevhidde makam-ı âliyeye erişmiştir."
Şemseddin Sami'nin Kamusu'l-A'lâm eserinde Yunus Emre'nin hicri 843'te yani 1439'da vefat ettiği yazılıdır.
Lugat-ı Tarihiye ve Coğrafiye'nin müellifi olan Yağlıkcızade Ahmet Rıfat da Şemseddin Sami ile aynı görüştedir.
Aşıkpaşazade'nin Tevarih-i Al-i Osman eserinde ise Yunus Emre'nin Sultan Orhan zamanında yaşadığı ve müstensihin notunda hicri 743'te vefat ettiği yazılmıştır. Yani 1343 tarihinde. Yukarıdaki iki eserde 843 olan tarih burada 743 olarak kaydedilmiştir. Günümüzde yaygın bilgilerinde ise miladi vefatı 1321 olarak yazılıdır. Ayrıca Yunus Emre'nin müridi olduğunu yazan Aşıkpaşazade, Taptuk Emre'nin Hacı Bektaş-ı Veli'ye, 'taptuk sultanım' demesinden sonra bu adı aldığı ve taptuğun biat etme manasına geldiğini de yazmıştır.
1944 tarihinde Yurt ve Kültür Dergisinde H. Duru, Yunus Emre'nin kabir taşının Arapça ve siyakat hattıyla hicri 790 (miladi 1388)'de vefat ettiğine dair bilgi olduğunu aktarmaktadır.
Ayrıca Karaman'da bulunan bir Yunus Emrem var ki bu zat şair olan Yunus Emre ile karıştırıldığı görülmektedir. Biri Yunus Emre, diğeri Yunus Emrem. Karaman Larende'de bulunan Yunus Emrem'e ait devlet arşivlerinde onlarca kayıt var ki hepsinde de Yunus Emrem (یونس امرم) olarak geçmektedir.
Mesela siyakat hatlı bu vesikada;
Vakf-ı zâviye-i Yunus Emrem der-nefs-i Larende" ifadesini görmekteyiz.
Yunus Emre'nin bazı şiirlerinde "Yunus Emre'm" ifadesini kullanması da karışıklığı çoğaltmış kanaatindeyim.
Taşköprî-zâde İsâmeddin Ahmed b. Mustafa eş-Şakâ'iku'n-Nu'mânîye fî Ulemâ'i'd-Devleti'l-Osmaniyye isimli Arapça eserinde Yunus Emre'nin Yıldırım Bayezid döneminde yaşadığını yazmıştır.
Başka Mehmed Fuad Köprülü 'İlk Mutasavvıflar' adlı eserinde olmak üzere bazı kişiler de, Yunus Emre'nin;
"Tarih dahi yediyüz yedi idi
Yunus canı bu yolda kodu idi"
Beytinden yola çıkarak 707'de vefat ettiğini iddia ederler. Bazıları da bu tarihin Yunus'un Taptuk Emre ile bu tarihte tanıştığına işaret olduğunu idda ederler.
Yunus Emre'nin hayatı arşive dayanarak yeniden yazılması gerekiyor sanırım.
Zafer Şık
Kaynak: Tevarih-i Âli Osman / Abdülgani Efendi. Millet Kütüphanesi'nde bulunmaktadır.
Yer Numarası: 06 Mil Yz A 3035/2
Yorumlar
Yorum Gönder