Tarihte Osmanlı - Rus Müttefikliği
1789 tarihindeki Fransız ihtilalinden sonra yayılmacı politika gütmeye başlayan Fransa, gözlerini Osmanlı topraklarına dikmeye başlamış ve nihayet Napolyon Bonapart komutasındaki Fransız donanması, 1798'de Mısır'a asker çıkartarak Kahire'yi ele geçirmesiyle 2 eylül 1798'te üç yıl sürecek olan Osmanlı-Fransa savaşı resmen başlamıştı. 1801'de El-ariş (العریش) Antlaşması ile Fransa Mısır’dan çekilmiş ve 1802’de de imzalanan Paris Antlaşması ile savaş sona ermişti. Bu savaşta Napolyon, Cezzar Ahmet Paşa komutasındaki Nizamıcedit askerleri karşısında ilk yenilgisini almıştı. Ahmed Cezzar Paşa bu zaferiyle nam saldı.
Fransa'nın Mısır'ı işgali hem Rusların hem de İngilizlerin çıkarlarına ters düştüğünden Osmanlı ile ittifak yaptılar.
Boğazlardan Akdeniz'e inen Rus Donanmasının başında amiral Fyodor Fyodoroviç Uşakov (24 Şubat 1744 – 14 Ekim 1817) vardı.
Osmanlı padişahı 3. Selim bir kararname hazırlayarak Akdeniz sahilinde bulunan emri altında bulunan bütün vezirlere, beylerbeylerine, kadılara, naiblere, yeniçeri zabitlerine, ayanlara, voyvodalara hasılı bütün söz sahiplerine şu talimatı vermişti; Rus donanmasının ihtiyacı olduğu ne varsa tedarik edilmesi ve malzeme fiyatların da uygun olmasını emretmişti.
Amiral Uşakov ve donanması, nihayetinde Fransız donanmasını yenmiş ve bilahere Uşakov, 3. Selim tarafından taltif edilip kendisine hususi çelenk gönderilmişti.
Son dönemde Türkiye - Rusya yakınlaşması yukarı doğru ciddi bir ivme kazandı. Ruslardan alacağımız S-400 savunma füzeleri bahane eden, müttefik olarak görülen başta ABD ve bazı ülkelerin Türkiye'ye karşı cephe aldılar. ABD, Türkiye'nin güçlenmemesini istememekte, kendine bağımlı ve kendi emrinde bir Türkiye istemektedir. Prangalarını kıran ve kimseye eyvallahı olmayan bir Türkiye'den sadede ABD değil, başta Fransa ve İngiltere olmak üzere birçok Avrupa devletleri ciddi rahatsızlık içindeler. Osmanlı'nın yeniden dirilmesi korkusu bütün hücrelerini sarmış durumda.
Bu yazımda 3. Selim'in, divani hatla yazılmış olan ve Rus donanmasına kolaylıklar sağlayan tarihi kararnamesini çevirisiyle beraber bulabilirsiniz.
Hû
Bahr-ı Sefîd'in Anadolu ve Rumeli sevâhiliyle nihâyetlerine varınca vâki' olan ve Cezayir-i Bahr-ı Sefîd'de bulunan vüzerâ-yı 'izam ve mîr-i mîrân-ı kirâm ve mevâlî-i fihâm ve kuzât ve nüvvâb ve yeniçeri zâbitleri ve a'yân ve voyvodagân ve sâir zâbitân ve bi'l-cümle iş erleri ve söz sâhiplerine hüküm ki
Bu defa Devlet-i Aliyye'me i'ânet ve Fransa aleyhine i'mal ile def'-i mazârr-ı düşmana mübâderet içun Rusya devleti tarafından irsâl olunan der-i 'aliyyeme vürûd ve Dersaadet'imden Donanma-yı Hümayun'umla ma'an mahlûtan Bahr-ı Sefîd tarafına teveccüh ve azîmet üzere oldukları beyanıyla kendülere muktezî olan zehâyir ve levâzım-ı sâirenin fi'at-ı mu'tedile ile derhal tedârik ve i'tâsına i'ânet ve esnâ-yı râhta suya zarûretleri vukû'unda kezâlik su almalarına izhâr-ı sûret-i müsâ'ade ve ruhsat olunarak himâyet u sıyânet ve taltîf u tatyîbleri emrine müsâra'at olunmasını hâvî şeref-yâfte-i sudûr olan hatt-ı hümâyûnum mûcebince bi'l-cümle sevâhil ve Cezâyir'e bundan akdemce başka başka evâmir-i 'aliyyem ısdâr ve tesyâr kılınmışıdı. Zikr olunan Rusya devleti donanmasının idâre ve a'mâline me'mûr Amiral Uşakof hutimet 'avâkibuhû bi'l-hayrın ma'iyyetde bulunub iki donanma başbuğları beynlerinde cereyân idecek müzâkerâtı tercüme ve sâir hidemât-ı lâzımeyi te'diye ve lede'l-hâce Rusya devleti donanmasına iktiza me'kûlat ve malzeme-i sâirenin Cezayir ve sevâhile irsâl olunan evâmir-i aliyyem nâtık olduğu üzre tedârik ve i'tâsı emrinde vesâir i'ânetin icrâsında siz ki vüzerâ-yı müşâr ve mîr-i mîrân ve mevlânâ ve sâir mûmâ-ileyhimsiz tarafınıza lisânen lâzım gelen hâlâtı ifâde zımnında amiral-i mûmâ-ileyh ma'iyyetinde tercüman olmak üzere re'âyâ-yı Devlet-i Aliyye'mden Filka oğlu Aleksandr'ı zîde rüşdehû diğer emr-i.şerîfimle bu def'a ta'yîn kılınmağla lede'l-hâce işbu emr-i şerîfimi tercümân-ı mûmâ-ileyh her kangınıza ibrâz idüb Rusya devleti donanmasına iktizâ eden me'kûlât ve malzemeyi taleb ider ise fi'ât-ı mu'tedile ile derhal tedârik ve i'tâsıyla def'-i zarûret ve muzâyakaları emrine ihtimâm ve dikkat eylemeniz fermânım olmağın işbu emr-i şerîfim ısdâr ve tercümân-ı mûmâ-ileyh yedine i'tâ olunmuşdur. İmdi keyfiyyet ma'lûmunuz oldukda ber-vech-i meşrûh 'amel ve harekete mezîd-i dikkat ve bu bâbda mugâyir tenbîhât-ı şâhânem iğmâzdan mücânebet eylemeniz babında
fî evâili-i R (rebiulahir) sene (12)13
Sahh
Buyruldu
Not: Bir metni yazıldığı sıra tertibine göre okumak gerekir. Her ne kadar metindeki 'sahh' ve 'buyruldu' ifadeleri yukarıda dahi olsa, metin yazıldıktan sonra padişahın metni görüp tasdik ettiği ve bu meyanda da 'doğrudur' manasındaki 'sahh'ı ve bunların kendi emri olduğunu ifade babında da 'buyruldu' yazılmıştır. Padişah buyruldusu, sair devlet erkanının ileri gelenlerinin buyruldusu ile karıştırılmamalıdır. Buyruldu ifadesi eski metinlerde kısmen açık yazılmışken zamanla adeta bir imza karalaması şeklini almıştır. Sondaki ye harfi, çokça uzatılarak yazıldığı görülür. Ayrıca bazı metinlerde de karşımıza çıkan, sahh ve buyruldunun sağında, Latin harflerindeki 'S'ye benzeyen şekil, ilgili metnin bir divandan çıktığının ifadesidir. Yani günümüzdeki 'bakanlar kurulu kararnamesi' mahiyetindedir denilebilir.
Lügatler:
Bahr-ı sefid (بحر سفید): AkdenizSevahil (سواحل): Sahiller
Vüzera-yı izam (وزرای عظام): Büyük vezirler
Mir-i miran (میر میران): Beylerbeğleri
Mevali-i kiram (موالئ كرام): Yüksek rütbeli kadılar
Kuzat (قضاة): Kadılar
Nüvvab (نواب): Naipler
Def'-i mazârr (دفع مضار): Zararları deffetme
İrsal (ارسال): Gönderme
Mübaderet (مبادرت): İşe girişme
Vürud (ورود): Gelme, varma
Ma'an (معاً): Beraber
Mahlutan (مخلوطاً): Karışarak, içine girerek
Azimet (عزیمت): Gitme, gidiş. Alt tabakadakilerin üst makama gitmeleri için de kullanılır
Zehayir (ذخایر): Aslı zehair (ذخائر). Yiyecek-giyecek, ihtiyaçlar
Esna-yı rah (اثنای راه): Yoldayken
Kezalik (كذلك): Aynı şekilde
Sıyanet (صیانت): Himaye, koruma
Tatyib (تطییب): Gönlünü hoş etme
Müsaraat (مسارعت): Acele etme
Şeref-yafte (شرفیافتە): Şeref bulmuş gibi
Akdem (اقدم): Önce
Me'külat (مأكولات): Yiyecekler
Müzayaka (مضایقە): Sıkıntı, darlık, yokluk
Yed (ید): El
İ'ta (اعطا): Vermek
Ber-vech-i meşruh (بر وجه مشربح): Açıklandığı vecih üzere
Mezid-i dikkat (مزید دقت): Çok dikkat
İğmaz (اغماض): Göz yumma
Mücanebet (مجانبت): Sakınma
Buyruldu (بیورلدی): Emir, hüküm. Bu metindeki 'buyruldu', padişaha aittir.
Zafer Şık
Yorumlar
Yorum Gönder