Osmanlı'nın İlk Gazetesi Takvim-i Vakayi'in Gerçek Yayın Tarihi

Osmanlı'nın İlk Gazetesi Takvim-i Vakayi'in Gerçek Yayın Tarihi


Doğal olarak hepimiz Osmanlı'nın ilk gazetesi olan Takvim-i Vakayi'in Sultan 2. Mahmud devrinde 1831'de yazılıp neşredildiğini biliyoruz. 

Çünkü okul hayatımızın her safhasında bize böyle öğretildi. Ortaokulda, lisede, üniversitede… Hatta üniversite imtihanlarında ve KPSS'de dahi sorulan bir soru… 

Gel gör ki bu tarih yanlışmış. 1831 değil de 1825'miş. Çünkü 1831'de ilk matbu baskı olan Takvim-i Vakiyi'in öncesi var. Sultan 2. Mahmud 1825'te devrin vakanüvisi olan yani devlet tarihçisi olan Mehmed Esad Efendi'ye 1823'ten itibaren cereyan eden hadiseleri yazmasını istediğini devlet arşivlerinde tevafuken karşılaştığım bir kaç nüshadan anlaşılıyor. 

Evet, Takvim-i Vakayi ilk defa hicri 1241'de yani 1825'te ama 1823 yılı hadiselerinden başlayarak yıllık ve kitap suretinde kaleme alındığı belgelerden anlaşılıyor. Matbu olarak ilk defa 1247'te neşre başlaması ve matbu nüshalarında; tarih-i tesis 1247 yani 1831 tarihi sadece matbu yayınla ilgilidir.

Ayrıca Takvim-i vakayi'in bazı nüshaları Arapça ve Farsça'ya dahi tercüme ettirilerek muhtelif vilayetlere gönderildiği de arşiv kayıtlarında mevcut. Evet, en iyi bildiğimiz bir tarihin, 2020'de yanlış olduğunu öğrenmek… 

Osmanlı arşivleri ışığında yeniden doğru tarihimizi, müşteşrıklardan değil kendi içimizdeki kıymetli tarihçilerimizin yazma zamanı gelmedi dersiniz? 

Takvim-i Vakayi'in 1823'ten itibaren yazılmaya başlandığını isbat eden arşiv vesikasının çevirisi;




Zafer Şık



Yorumlar

Yorum Gönder

Bu blogdaki popüler yayınlar

Berat nedir?

Resim
Osmanlı döneminde, bir göreve getirilen, aylık bağlanan, ayrıcalık, nişan ya da san verilen kimseler için çıkarılan padişah buyruğuna berat denir. Klasik fermanlardan ayrılan en önemli özellişi nişan formülünün olmasıdır. 2. Abdülhamit dönemi berat örneği; Metnin çevirisi; Abdülhamid Han bin Abdülmecid el-muzaffer dâimâ (el-gazi) Nişân-ı şerîf-i âlîşân-ı sultânî ve tuğra-yı garrâ -yı cihân-sitân-ı hâkânî hükmü oldur ki Saltanat-ı seniyyemizin muhâfaza-i hukuk ve şân ve şevketi içün Yunan Devletiyle vukû’ bulan muhârebâtda sunûf-i asâkir-i şâhânemin bi-avni’l-lahi-teâlâ ihrâz eyledikleri muzafferiyet ve meydana koydukları asâr-ı besâlet ve şecâatin ilelebed tezkîri ve münferiden ve her birinin ibrâz ettikleri meâsir-i dilîrî ve merdâneginin takdîri zımnında tesîs ve ihdâs edilmiş olan nişân-ı mahsûs-ı iftihâra Zırhlı Hamidiye Fırkateyn-i Hümayunum mürettebatından Küçükmustafapaşalı Hakkı Efendi dahi kesb-i istihkâk etmiş ve bir kıtası kendüsüne ihsân kılınmış olmağla
Devamı

Şifre Miftahı ve Osmanlı'da Şifreli Yazışma

Resim
Milletçe, öğrenilmesinde ya hiç katkısı olmayan veya az katkısı olacak meselelere acayip surette meraklıyız; bir arşiv vesikasında ne yazdığını, belgenin ruhuna nüfuz etmeyi değil de yıpranmış, kırılmış, okunamaz hale gelmiş bir kitabeyi, bir mezartaşını okuma veya okutma telaşına düşüyoruz. Arapça yazısı havası veren ama karalamadan ibaret olan bir kolyedeki yazılar soruluyor veya bir hattatın bir ecnebi ismi yazması merak ediliyor. Ne Arapça, ne Farsça ne de Osmanlıca olmayan ama bu alfabe ile yazılan bir kelimeyi, cümleyi çözmek için günlerce uğraşılıyor. Aynı levhayı bir bakıyorsunuz 100 kişi özelden size sormuş, 1000 kişi de sosyal medyada bunu paylaşmış ne yazdığının derdine düşüyor. Bu cihette merakımızı boş şeylerden dolu meselelere kanalize etmemiz gerekiyor. Ayrıca biraz kitap, lügat karıştırmayı öğrenmemiz gerekiyor. Hiç araştırma yapmadan, 'benim kafam yorulmasın' edasıyla meşakkate girmeden, hemen bir başkasına soruyoruz. İlmin bir izzeti vardır. Siz ona eği
Devamı

Mehmet Akif Ne Dedi, Kadir Mısıroğlu Ne Anladı

Resim
Mehmet Akif Ne Dedi, Kadir Mısıroğlu Ne Anladı  Hem Mehmet Akif hem de Kadir Mısıroğlu İslam için çile çekenlerden… Arşiv belgeleriyle de sabittir ki Akif, ahir ömrüne kadar yani yaşlılık döneminde dahi tarassut altında bir hayat yaşadı. Kadir Mısıroğlu, Allah için haykırdıklarından dolayı bir müddet hapis yattı ama daima bildiği hakikati haykırmaya devam etti. Korkmadan… Ama Mehmet Akif deyip geçmeyin! O sadece bir şair değildi. Aynı zamanda müfessir idi. Müfessir nedir? Kur’an-ı Kerim’i ayet ayet izah edebilecek Arapça bilgisi, hadis, kelam, akaid, siyer, fıkıh vs. bilgisi en üst seviyede olan kişidir. Osmanlı’nın son döneminde gerek dâhilden gerek hariçten gelebilecek suallere cevap verebilecek bir heyet kurulmuştu; Darü’l-Hikmeti’-l-İslamiye. Osmanlı döneminin İslam akademisi denilebilir. Şeyhülislam Mustafa Sabri Efendi, Elmalılı Hamdi Yazır, Mustafa Âsım, Mehmed Rebîî, Ahmed Râsim Avnî, İzmirli İsmail Hakkı, İzmirli Hâfız İsmail, Ermenekli Mustafa Saffet, Hüseyin Kâmil, Ferid (Ka
Devamı