Osmanlı'da Sayılar

 OSMANLI'DA SAYILAR


Osmanlı arşivlerinde 100.000 (yüzbin) sayısı YÜK olarak ifade ediliyor. Bu sayılar sadece akçe yani para ifadelerinde değil aded, miktar belirten her şeyde kullanılıyordu. Peki yük'ün katları var mı? Varsa nelerdir?

Daha evvel latin harfleriyle basılı hiçbir kaynakta bu bilgiye denk gelmediğimi ifade ederek, yazma eser bir kitapta tevafuk ettiğim bu kıymetli bilgiyi paylaşmak istiyorum;


100.000 = 1 yük 

100.000 yük = 1 hazine 

100.000 hazine = 1 define 

100.000 define = 1 mal 

100.000 mal = 1 mağara 

100.000 mağara = 1 kubbe 


 Yani 1 kubbenin sayısal değeri;

1.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000 

Günümüzde bu sayı nasıl okunuyor acaba? 

Ecdadımızdan yadigar ıstılahlardan; hazine bulmak, define bulmak, habbeyi kubbe yapmak mağara dolusu, mal da yalan mülk de yalan vs sözlerinin manasını bir de bu nazarla mı değerlendirmek gerekiyor acaba? Ne dersiniz… 


Zafer Şık



OSMANLI'DA SAYILAR 2


Öncelikle dün yazma bir eserden alıp paylaştığım metinde gayet açık şekilde yazılan KUBBE kelimesinin bu matbu vesikada KIYYE olarak imla edildiğini yazarak başlamak istiyorum. 

Elbette tek kaynağa dayanarak verilen bilgilerde insanın zihninde daima 'acaba' sorusu belirebilir. Bu cihette bu matbu belge dünkü yazma nüshalı paylaşımımızı teyit etmesi, doğruluğundan şüphe edilmemesi gerektiğini de göstermektedir.

Tabii bu bilgiyi arşivlerden bulup ilk defa gün yüzüne çıkarmayı nasib eden yüce hadsiz Allah'a hamd u senalar olsun. 

Dünkü nüshadan biraz farklılık gösteren bu matbu vesikada, ecdadımız Osmanlı'nın, büyük sayıları ifadede kullandıkları tabirler ise şöyle geçmektedir; 

 100.000 = 1 yük 

100.000 yük = 1 hazine 

100.000 hazine = 1 define 

100.000 define = 1 mahzen 

100.000 mahzen = 1 mal-ı mısır 

100.000 mal-ı mısır = 1 kıyye 

100.000 kıyye = 1 mağara 

100.000 mağara = 1 mal-ı dünya 




 Buna göre bir mal-ı dünyanın sayısal değeri; 

10.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000 


 Yazma nüshadan kısmen farklılıklar göstermesi farklı zamanlarda farklı tesmiyeden de kaynaklanıyor olabilir. Ayrıca ihtiyaç duyulan büyük sayılar yeniden tasnif edilme ihtimali de gözardı etmemek gerekir. 


 Zafer ŞIK 


 Not: Kaynak belirtip paylaşabilirsiniz.

Yorumlar

Yorum Gönder

Bu blogdaki popüler yayınlar

Berat nedir?

Resim
Osmanlı döneminde, bir göreve getirilen, aylık bağlanan, ayrıcalık, nişan ya da san verilen kimseler için çıkarılan padişah buyruğuna berat denir. Klasik fermanlardan ayrılan en önemli özellişi nişan formülünün olmasıdır. 2. Abdülhamit dönemi berat örneği; Metnin çevirisi; Abdülhamid Han bin Abdülmecid el-muzaffer dâimâ (el-gazi) Nişân-ı şerîf-i âlîşân-ı sultânî ve tuğra-yı garrâ -yı cihân-sitân-ı hâkânî hükmü oldur ki Saltanat-ı seniyyemizin muhâfaza-i hukuk ve şân ve şevketi içün Yunan Devletiyle vukû’ bulan muhârebâtda sunûf-i asâkir-i şâhânemin bi-avni’l-lahi-teâlâ ihrâz eyledikleri muzafferiyet ve meydana koydukları asâr-ı besâlet ve şecâatin ilelebed tezkîri ve münferiden ve her birinin ibrâz ettikleri meâsir-i dilîrî ve merdâneginin takdîri zımnında tesîs ve ihdâs edilmiş olan nişân-ı mahsûs-ı iftihâra Zırhlı Hamidiye Fırkateyn-i Hümayunum mürettebatından Küçükmustafapaşalı Hakkı Efendi dahi kesb-i istihkâk etmiş ve bir kıtası kendüsüne ihsân kılınmış olmağla
Devamı

Şifre Miftahı ve Osmanlı'da Şifreli Yazışma

Resim
Milletçe, öğrenilmesinde ya hiç katkısı olmayan veya az katkısı olacak meselelere acayip surette meraklıyız; bir arşiv vesikasında ne yazdığını, belgenin ruhuna nüfuz etmeyi değil de yıpranmış, kırılmış, okunamaz hale gelmiş bir kitabeyi, bir mezartaşını okuma veya okutma telaşına düşüyoruz. Arapça yazısı havası veren ama karalamadan ibaret olan bir kolyedeki yazılar soruluyor veya bir hattatın bir ecnebi ismi yazması merak ediliyor. Ne Arapça, ne Farsça ne de Osmanlıca olmayan ama bu alfabe ile yazılan bir kelimeyi, cümleyi çözmek için günlerce uğraşılıyor. Aynı levhayı bir bakıyorsunuz 100 kişi özelden size sormuş, 1000 kişi de sosyal medyada bunu paylaşmış ne yazdığının derdine düşüyor. Bu cihette merakımızı boş şeylerden dolu meselelere kanalize etmemiz gerekiyor. Ayrıca biraz kitap, lügat karıştırmayı öğrenmemiz gerekiyor. Hiç araştırma yapmadan, 'benim kafam yorulmasın' edasıyla meşakkate girmeden, hemen bir başkasına soruyoruz. İlmin bir izzeti vardır. Siz ona eği
Devamı

Mehmet Akif Ne Dedi, Kadir Mısıroğlu Ne Anladı

Resim
Mehmet Akif Ne Dedi, Kadir Mısıroğlu Ne Anladı  Hem Mehmet Akif hem de Kadir Mısıroğlu İslam için çile çekenlerden… Arşiv belgeleriyle de sabittir ki Akif, ahir ömrüne kadar yani yaşlılık döneminde dahi tarassut altında bir hayat yaşadı. Kadir Mısıroğlu, Allah için haykırdıklarından dolayı bir müddet hapis yattı ama daima bildiği hakikati haykırmaya devam etti. Korkmadan… Ama Mehmet Akif deyip geçmeyin! O sadece bir şair değildi. Aynı zamanda müfessir idi. Müfessir nedir? Kur’an-ı Kerim’i ayet ayet izah edebilecek Arapça bilgisi, hadis, kelam, akaid, siyer, fıkıh vs. bilgisi en üst seviyede olan kişidir. Osmanlı’nın son döneminde gerek dâhilden gerek hariçten gelebilecek suallere cevap verebilecek bir heyet kurulmuştu; Darü’l-Hikmeti’-l-İslamiye. Osmanlı döneminin İslam akademisi denilebilir. Şeyhülislam Mustafa Sabri Efendi, Elmalılı Hamdi Yazır, Mustafa Âsım, Mehmed Rebîî, Ahmed Râsim Avnî, İzmirli İsmail Hakkı, İzmirli Hâfız İsmail, Ermenekli Mustafa Saffet, Hüseyin Kâmil, Ferid (Ka
Devamı